1.august 2017

1. aug, 2017

Dagens bilde er fra Nakken ovanfor Sanktsvora, Rekdalsøygarden med utsikt utover Midøya og Nordøyane i Haram. Det var her oppe at 10 år gamle Anders Martinussen i Sanktsvora falt ned og ødela seg i 1910. Han døde på Molde Sykehus.

Nå har eg under tillegg og rettingar til bygdeboka lagt inn litt om dei som levde i Strupen, eller i Strupå som det heiter på god Romsdals dialekt. Vi eldre held på kasusformene akkusativ og dativ i talemålet. Det heiter «Me ska sø i Strupinj». Strupen er spesielt interessant for meg. Der budde mine besteforeldre, mormor og morfar. I den aller siste husmannstova i dette nå forlate området av bygda, det var lenge siste huset før Sunnmørsgrensa. Eg gjekk mange gonger den om lag 3,5 km lange vegen (7 km tur retur) heimanfrå i gutedagane for å besøke gomor og gofar i Strupå som dei heite for oss. Helgedagar kunne det hende at heile familien gjekk tur dit. Dei siste barndomsåra ofte saman med mi yngste søster Haldis to år eldre enn meg. Vi hadde mange kjekke turar dit ut. Det som truleg var siste turen min medan gofar levde, huskar eg godt. Martin i Strupen hadde fryseri der dei fleste i bygda leide fryseboks. Og dit gjekk vi mange gongar for å hente eit måltid eller to til vekas middagar. Men denne dagen meiner eg å huske at eg tok bussen eine vegen, mjølkeruta som gjekk forbi her om morgonane og som hadde om lag ti stopp før den kom til enden av bygda. I Strupen sat nok gofar og bøtte garn som ga ei lita tilleggsinntekt til alderstrygda som han opplevde å få nyte godt av dei 3-4 siste åra han levde. Gomor sørga for at eg ikkje kom svolten heim, snille gomor, ja akkurat ei go`mor var ho for oss barnebarn og dei siste åra også oldebarn. Når eg skulle heim denne siste gongen med bestefar så huskar eg så godt att gofar som vanleg følgde meg opp i fryseriet et par hundre meter unna, inn i det litt skumle rommet bak ei tjukk tung dør med kvitrima veggar og kraftig motordur. Men saman med gofar var eg trygg og fann fram maten eg skulle ha med, sikkert heimlaga fiskekaker og kanskje eit kjøtmåltid. Så var det å rusle den om lag 3,5 km lange turen heim ein tidleg vårdag i 1961.

Men tilbake til bygdeboka. Her er det levande fortalt om folket i Strupen og lenger ute på Øygarden, om husmannsplassane som vart lagt ned. Folket som budde her døde men etterkommarane har nok blitt mange tusen. Eg har prøvd å finne ut litt meir om første generasjonen som flytta ut og der er mange interessante personar som er verdt å følgje vidare og som har mykje levande slekt. Strup-Ola var ein av dei siste som budde her. Huset hans vart tatt i bruk som leir for russefangane som vart plassert her under krigen. Det huset huskar eg godt, det var det nest siste som vart revet. Det var mykje prat om liv og lagnad til dei russiske fangane som budde der. Siste plassen eg har tatt for meg så langt er Sanktsvora. Her budde Skreddar-Erik gift med Røste-Lovise. Dei fekk «ein skare med kvikke og pene døtre». Ni jenter samt ein gut vart det. I tillegg hadde Erik to barn før han var gift. Søskena drog ut i verda og ga Erik og Lovise om lag 70 barnebarn! Guten Kristen skulle i følge bygdeboka reise som ungkar til Amerika. Men det viste seg at han var gift før han for, med kone frå Hjørundfjorden. Han vart skreddar i Los Angeles. Elles så likte eg godt historia om Oline som og var ei av dei som «kom bort frå Vestnes». Ho dukkar opp som «skogvokterfrue» på Hjertøya i Moldefjorden. I en artikkel der Oline er med kan vi blant anna lese « Ane og Kristian ble boende på Hjertøya, og de opprettholdt kontakten med keiser Wilhelm II. Oline og Ole «arvet» dette bekjentskapet. Rundt 1908 fikk Ole et maleri i gave av keiser Wilhelm; dette er fortsatt i familiens eie …» Sjå lenke: Skogvokterne på Hjertøya.

Skulle nokon ha utfyllande opplysningar om familiane og etterkomarane til folket i Strupen og på Øygarden så seier eg hjarteleg takk. Feil er det sikkert også her og gi beskjed om dere oppdager noko.

I dag vil eg og skryte av ei fin nettside med mykje lokalt stoff frå Vestnes Kommune som dukka opp. elvemannen.com med «Bernts Fiske-fangst» og mykje anna.

Del denne siden

19.juni 2017

19. jun, 2017

For oss som likar oss ute i det fri så er forsommaren ein fantastisk tid. Og juni har så langt vore full av hyggelige hendelser. Det starta 6. juni med tur til Langskipsøya i regi av Storfjordens venner. Ei nå ubebodd øy i Ørskog kommune der det i gamal tid var utskipningsplass for tømmer til marknaden ute i Europa fram til omlag 1650. Og spennende historie om øya også seinare vart interessant fortalt.

10. juni var det organisasjonen vår Slekt og Data som inviterte til tur. Den turen gjekk til Ålesund, Jugendbyen med sin spennende arkitektur oppbygd etter den store bybrannen i 1904. Med entusiastisk lokal guide fikk ein sjå og fortalt om detaljar ein ikkje viste om og som gjer byen så arkitektonisk spanande. Etterpå tur til havets liv i Atlanterhavsparken med fasinerande fisk og andre sjødyr. Turen vart avslutta i den prektige Ålesund Kirke også oppbygd etter den berømte brannen.

11. juni gjekk turen til fjells. Då var det først Røvarhytta som vart besøkt. hytta som eg tidlegare har skrevet om her, lenke: "Røvarhytta og Hungnesen" Ei historie som eg ikkje veit har blitt omtalt i sogebøkene er barnet som Kristoffer Hungnes vart far til rett etter at han vart tatt til fange og som knyter "Røvarfamilen" til ein annan gard i nærheten av Røvarhytta, Ellingseter i Fiksdal. Dette vil eg snart komme tilbake til som tillegg på sida eg lenkar til her.

Når vi først var i fjellet så gjekk nokre av oss over på Sunnmørssida i fjellheimen. På Eikesetra var det nemlig seterstemne. Det vart ein minnerik tur med utdeling av Kongens Fortenestemedalje, glade toner fra eit dyktig musikkorps og innhenta profesjonelle musikarar som spela og sang og fikk folk i godt humør. Når ein så i tillegg fekk servert smellgod brensnut og skikkelege heimlaga kaker til kaffien var dagen så god det er råd og bli. Stor takk til vestrefjordingane for denne uforglemmelege opplevelsen.

Nå laurdag, 17. juni var det slekta som sto i sentrum. Vi var invitert til slektstreff i "Sandenslekta". Utroleg kor kjekt det kan vare når 3 og 4-menningar møtes. Eit sers vellykka møte med folk ein ikkje hadde sett før, men som ein delar så mykje felles arv med. Her var det min morfars foreldre som var fellesnemnar.

Dagens bilde:

På veg til slektstreffet på Eide svinga eg innom gravplassen på Hestadholen i Fræna. Eg ville sjå grava til min grandtante ("gamletante") Moste som far kalla henne, søster til farmor. Ein ventar ikkje at ei grav til ei dame død for 76 år sidan utan etterkomarar skal eksistere. Men grava til fars moste død i 1941 har både gravstein og friske plantar, levande prestekragar. Det gjorde inntrykk. Eg har aldri hørt om noen i slekta som har besøkt denne grava, kanskje var eg den første... Håper ikkje det. Takk til dei som har tatt vare på minnet til Mathe som døde så alt for tidleg (Lenke, litt ned på sida til "Grandtante Mathea Rekdal "Bibelkvinne 1896-1941").

På Røvarhytta, Langedalen, Rekdal i Vestnes

11. jun, 2017

Tur til Røvarhytta i regi av Rekdal Idrettslag har blitt ein tradisjon. I år var vi omlag 40 stykker i alle aldersgrupper har tatt turen fjells, omlag 420 m.o.h

Søndag, 1. pinsedag 2014.

4. jun, 2017

Når en går og rusler i fjellet dukker det opp så mange tanker. Mitt barndoms fjell er Snaufjellet, og dit er det en liten time å gå frå heimen. Oppe på Snaufjellet ligger det mange steiner spredt omkring. For tungt for et menneske å løfte eller rulle. Så en undrar jo på kven som har plassert steinene midt oppe på høgste fjellet. Troll var jo kjempestor og kjempesterk, så kanskje var det dei som bar steinane hit opp. Eller kanskje trollkjerringer. I følgje segna så var det mange trollkjerringer i området, og dei kunne trolle. Ei historie (fortalt i bygdeboka) er jo då trollkjerringane ute på øyene kasta brannfakler over fjorden slik at husa i Gjelstengarden brann ned. Den gang var det ho Guri i Våja (Rakvåg på Otrøya) som ville hevne seg fordi han Jens på Gjelsten ikkje ville frakte ho over fjorden ein gong ho hadde vore inne i Tomrefjorda på besøk hjå bror sin. Ho fekk med seg Brynhillj Harnes frå Harøya og Ragnhillj i Orte`n som den gongen hadde segld frå Orten og inn i Rakvågen på ein kveinjastein. I lag klarte dei tre kjerringane å få kasta ein brand frå Klausethonnje og inn i Gjelsteingarden. At dei kunne ha kasta steinar over på Snaufjellet, som er ei mykje kortare strekning ved eit anna høve skal ein vel ikkje sjå bort frå. Men kan dette vare sant då spør du vel. Ja sjølvsagt er det slik. Folkeminnet fortel at Gjelsteingarden brann i Jens si tid og husa vart flytta lenger opp. Ragnhild Orten veit vi har levd, mellom anna så er ho nemnd i eit skifte på Nakken Fiksdal i 1677 der gjorde ho krav i buet, ei halv tynne fisk var noko av det ho ikkje hadde fått oppgjer for og hadde til gode frå avdøde Hanibal Kristensen Nakken.

Mye er skrevet ned lokalt om folk og segner av personer som visste å ta vare på folkeminna. På Nasjonalbiblioteket er utlagt både «Folkeminner frå Romsdal» av Olav Rekdal og «Smaafortellinger og Sagn» av Ivar Brovold. Den siste med gotisk skrift som vel er litt vanskeleg å forstå. Her finn vi mykje interessant som Sølvåren på Rekdal, Huldra i Fiksdal, Då Grisen på Nerås skapte Tautra og anna. Her gjengjev eg historia (side 57 i boka) som min tippoldefar Peter Korsedal Rekdal fortalte til Ivar Brovold om korleis han hadde blitt «lavhalt» (en fot kortare enn den andre). Utboren som la seg på skuldrene hans var fenomenet om barn som var «utborne» som regel fødd i det skjulte av ei jente og plassert ut i skogen utan å ha blitt døypt. Dei kunne visst anta forskjellige former og størrelse og la seg ofte på skuldrene til folk.

Stærke – Peter

Paa Rækdal boede en gang en bitte liden Mand, som

hedte Peter, og som aligevel vilde være baade stor og stærk.

Han fortalte følgende av «Utboren».

Sent en Kveld om Høsten kom jeg frå Sæteren hvor

jeg havde været på Arbeide, men daa jeg kom ned paa

Hjembøen var der noget Tungt, som lagde sig over mig som

en Sæk paa hver Skulder. Jeg forsøgte at gå med byrden,

men denne blev tungere og tungere, saa at jeg var færdig at

segne under Byrden. Men saa erindrede jeg at have hørt at

Utboren maatte fjærne sig, naar man naaede til at kunne træde

på en Ager, og da flyttede Utboren sig frå min ene skulder,

men med al sin tyngde satte den sig fast alene paa den anden

Skulder, og blev saa tung, at jeg gikk til knæet i Jorden, og

det ene Ben blev saa sammenstuet at jeg blev lavhalt

min hele tid siden.

Sikkert en artig skrue denne Peter/Petter tippoldefar som eg nok har arvet noen gener frå.

Prosjekt bygdebok er nå gjort ferdig for den bebodde del av «Synnai Elva». Her gjenstår ubebodde Øygarden der det budde mange spennande personar, lenke: Bygdeboka III.

NyereOversiktEldre

18.mai 2017

18. mai, 2017

Eg held på med å skrive litt under «tillegg og rettingar» i bygdeboka. Held på med «Synnai Elva» som på andre halvdel av 1800-talet var ei blomstrande grend. Her var det mange såkalla plassingar då vi nærma oss unionsoppløysinga 1905. Nokre få av plassingane fekk kjøpt gardlappane sine, men dei fleste flytta ut. Ungdomane i dei store barneflokkane forsvinn ut or bygda, mange til Amerika. Men vi legg og merke til at folk begynner å flytte til byane, spesielt mange frå Rekdal kom til Ålesund ser det ut til. Og der vil nok også i dag finne igjen mange av etterkommarane til «plassfolket» på Rekdal.

Det er mange artige og fargerike personar ein kan lese om i bygdeboka skildra av Olav Rekdal som levde i ei tid då husmannsperioden nærma seg slutten. Olav intervjua dei gamle og slik har mykje av denne tida blitt bevart. Om Sogneinnflyttarane, Iver-Andreas frå Bjørnsund, Laban, Kusk-Iver, Brennj-Ola, om konene deira og livet her i ei tid då Norge enda var i union med Sverige. Eg synes det er viktig å få med litt meir om disse som kom og reiste. Når og kor var dei fødd og kor vart det av dei. Nokre er det vanskeleg å følgje, andre har satt tydelege spor etter seg. Det ein og legg merke til når ein leitar etter dette folket i kirkebøkene er dei mange som blir døypt. I 1882 var det 36 barn til dåpen i Fiksdalskirka, 29 i 1883. I 5 års-bolken 1881-1885 var det døypt 123 barn i kirka. Dette samanlikna med at det ikkje var konfirmasjon i Fiksdalskirka i år fordi det ikkje var nokon å konfirmera. Og det kjem ikkje av det er mange dissentarar og borgarleg konfirmerte, men rett og slett av mindre folk og mindre barneflokkar.

Eg vil ikkje påstå at denne fråflyttinga frå bygdene er ein bevisst styrt politikk, den har pågått lenge med stadig sterkare sentralisering, vi får vel heller kalle det mangel på politisk styring. Folk vil bu der dei finn seg arbeid og mange vil bu der tilboda er mange og gode.

Men eg ser ei viss endring. I dag er det og dei som flyttar til bygda. Og det er personar som ser mykje av verdiane som og ligg i bygdemiljøet, enten ein vil vare for seg sjølv eller delta i bygdas pulserande liv. I går feira vi 17. mai på den nedlagte bygdeskulen og kom i kontakt med nye innflyttarar til bygda. Både norske og folk med utanlandsk bakgrunn, inntrykket er dyktige og likandes folk. Folk som har kjøpt husa der den siste familiemedlem er død eller har flytta ut. Dei renoverer og fornyar og skaper nye gode heimar for seg og sine. Nokon prøver å skape sin eigen arbeidsplass her, andre arbeider i nabobygdene og kan reise heim til ro og fred her ute ved innløpet til den vakre Romsdalsfjorden og nyte kveldssola nesten til midnatt nå i sommarhalvåret.

Dagens bilde er utsyn frå stova heime tidleg 17. mai. før pliktene i 17.mai-komiteen må gjerast. På bildet under har det blitt kveld og ein kan nyte utsikta utover øyene der morsslekta har sitt opphav.